Η υπερθέρμανση του πλανήτη (φαινόμενο του θερμοκηπίου), οι απότομες και ακραίες κλιματικές αλλαγές, το λιώσιμο των πάγων, η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας, οι κυματικές υπόγειες καταιγίδες, οι κακοτεχνίες των λιμενικών έργων, η μόλυνση του περιβάλλοντος, η βάναυση παρέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα στην ισορροπία του οικοσυστήματος και η διάβρωση από τις ανεξέλεγκτες αμμοληψίες συνθέτουν ένα χαοτικό κοκτέιλ που με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει πολύ σύντομα στο να καλυφθούν από νερό παραλίες και παράκτιες περιοχές.

Παραλιακοί οικισμοί, πόλεις και ξενοδοχειακές μονάδες κινδυνεύουν από κατακλυσμούς και έντονα πλημμυρικά φαινόμενα, ενώ σημαντικές υποδομές, όπως αεροδρόμια και οδικά δίκτυα, απειλούνται με εκτεταμένες καταστροφές.

Λιμνοθάλασσες, υδροβιότοποι και ακτογραμμές αναμένεται πολύ σύντομα να αφανιστούν και τούτα δεν αποτελούν σενάρια επιστημονικής φαντασίας, [Οι εικόνες μιλάνε από μόνες τους. Η παραλία στις Καλύβες της Κρήτης όπως ήταν το 1977 και όπως είναι σήμερα, «φαγωμένη» από τη θάλασσα.] αλλά μια ζοφερή πραγματικότητα, όπως υποστηρίζει ο κ. Ευστράτιος Δουκάκης, αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ στις θαλάσσιες επιστήμες -Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών-, ο οποίος εδώ και δώδεκα χρόνια μελετά επισταμένως τα 7.000 από τα 16.000 χιλιόμετρα των ελληνικών ακτών.

«Η ακτογραμμή υποχωρεί με μέσο όρο 1,2 μέτρα τον χρόνο. Αυτό σημαίνει πως για κάθε μέτρο παραλίας, χάνουμε πάνω από ένα τετραγωνικό μέτρο παράκτιας ζώνης κατά έτος. Την ίδια ώρα πρέπει να ξέρετε ότι μέχρι το 2070 θα έχουμε τουλάχιστον 8 βαθμούς παραπάνω θερμοκρασία τους καλοκαιρινούς μήνες. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στα επόμενα πενήντα χρόνια θα ενταθούν τα φαινόμενα ξηρασίας στην ενδοχώρα, με παράλληλη μείωση των αιγιαλών λόγω της καταβύθισης των ακτών. Το κακό θα είναι διπλό, αφού θα έχουμε και τεράστια ερημοποίηση και στην ηπειρωτική χώρα».

ΤΟ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ ΣΕΝΑΡΙΟ

Οσο τρομακτικές και αν ακούγονται οι εκτιμήσεις των Ελλήνων επιστημόνων, σε καμία περίπτωση δεν είναι σενάρια καταστροφολογίας, αφού οι μορφολογικές μεταβολές σε αρκετές περιοχές της χώρας μας είναι εμφανείς ήδη από τα προηγούμενα χρόνια. «Το 2002 οι μελέτες της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC) έδειχναν ότι η στάθμη των υδάτων θα ανέβει από μισό έως ένα μέτρο σε βάθος 100 χρόνων. Αυτήν τη στιγμή που μιλάμε οι συγκεκριμένες έρευνες έχουν αναθεωρηθεί και δίνουν αύξηση της στάθμης από 0,90 έως 2 μέτρα μέχρι το 2100, σενάριο ακόμη πιο εφιαλτικό» λέει στην «Espresso της Κυριακής» ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών στο Πολυτεχνείο της Κρήτης Κώστας Συνολάκης.

Οπως μας εξηγεί ο καθηγητής, χαρακτηριστική περίπτωση αποτελούν οι Καλύβες της Κρήτης [Η παραλία του Πλατανιά τη δεκαετία του ’60 και δίπλα εν έτει 2010, μειωμένη τόσο σε μήκος όσο και σε πλάτος.] που επιβεβαιώνουν με τον χειρότερο τρόπο τις προβλέψεις των γεωλόγων: «Τις δεκαετίες του ’40 και του ’50 η παραλία στις Καλύβες είχε πλάτος περίπου 100 μέτρων και το μήκος της ξεπερνούσε το 1 χιλιόμετρο, όπως φαίνεται από φωτογραφίες της εποχής που μας έδωσαν οι κάτοικοι. Αργότερα όμως για την κατασκευή του αεροδρομίου και των αυτοκινητοδρόμων δεκάδες φορτηγά έφταναν καθημερινά στις Καλύβες και έπαιρναν την άμμο από τη θάλασσα, με αποτέλεσμα να αφαιρεθούν από την παραλία περισσότεροι από 225 τόνοι άμμου! Μία δεκαετία αργότερα, και συγκεκριμένα το 1965, άρχισαν να φαίνονται οι πρώτες συνέπειες από τη διάβρωση, όταν τα σπίτια πλημμύριζαν με τις βροχοπτώσεις, ενώ πολύ γρήγορα το πλάτος της παραλίας συρρικνώθηκε στα 10 μέτρα από τα 50 που ήταν κάποτε. Η θάλασσα κατάπιε ό,τι απέμενε από την αμμουδιά και το 1990 η παραλία χάθηκε για πάντα».

Σε ορισμένες παραλίες η διάβρωση αυτή γίνεται με ετήσιο ρυθμό μισού έως ενός μέτρου τον χρόνο. Μάλιστα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, η περίφημη παραλία στη Γεωργιούπολη των Χανίων εικάζεται ότι μέσα στα επόμενα χρόνια θα έχει εξαφανιστεί, καθώς το θαλασσινό νερό θα εισχωρήσει σε βάθος 500 μέτρων στην ενδοχώρα.

«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι στα επόμενα πενήντα χρόνια ο γεωγραφικός χάρτης της Ελλάδας θα αλλάξει άρδην, καθώς θα μετατοπιστούν τα όρια του αιγιαλού. Λίμνες, λιμνοθάλασσες και οικοσυστήματα θα εξαφανιστούν και το κακό είναι πως δεν ιδρώνει το αφτί κανενός» υπογραμμίζει ο κ. Συνολάκης. Οπως προκύπτει από την έρευνά του, μόνο στο Κολυμπάρι Χανίων από το 1983 ώς το 2005 χάθηκαν ως διά μαγείας περίπου 8μ. πλάτος από την παραλία του χωριού.

Οι επιθετικές διαθέσεις της θάλασσας σε συνδυασμό με τις παρεμβάσεις του ανθρώπινου παράγοντα καθιστούν σαφές ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά για μια απειλή με τεράστιες επιπτώσεις στην οικονομική και την κοινωνική ζωή. Φυσικές καταστροφές, μείωση της γεωργικής παραγωγής, ξηρασίες, πλημμύρες, καύσωνες, ασθένειες, μειωμένα αποθέματα νερού, περιβαλλοντικοί πρόσφυγες και ανυπολόγιστες ζημιές στις υποδομές και στην τουριστική βιομηχανία των παράκτιων περιοχών είναι μερικά από τα προβλήματα που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι επόμενες γενιές.

[Ο καθηγητής Φυσικών Καταστροφών του Πανεπιστημίου της Κρήτης Κώστας Συνολάκης κατά την επίσκεψή του μετά τον σεισμό της Σουμάτρας τον Οκτώβριο του 2010.]

Οι περιοχές που θα σκεπαστούν από νερό τα επόμενα 100 χρόνια

Δυτικός Θερμαϊκός

Πρόκειται για μία από τις πλέον επικίνδυνες ζώνες που βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη, από το Καλοχώρι μέχρι το Μικρό Εμβολο και τις Αλυκές του Κίτρους. Υπάρχει καταβύθιση της παράκτιας ζώνης με πολύ μεγάλες ταχύτητες, περίπου 10 μέτρα των αιώνα.

Κορινθιακός Κόλπος - Αίγιο

Ανησυχητικά είναι τα φαινόμενα-τσουνάμι που έχουν παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα (επτά στον αριθμό), αλλά και οι διαβρωτικές τάσεις στο πρανές της περιοχής, από το οποίο χάνεται λόγω κατολισθήσεων περίπου μισό μέτρο τον χρόνο. Οι υπόγειες καταβυθίσεις είναι συνεχείς.

Δυτική Πελοπόννησος και Πάτρα

Καταβύθιση στην περιοχή της Πάτρας περίπου 1,6 με 1,7 μέτρα των αιώνα. Από το Δέλτα Αλφειού μέχρι την Κυλλήνη, μετατόπιση ακτογραμμής πάνω από ενάμισι μέτρο τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, εξαιρετική προσοχή χρειάζεται στις περιοχές: Θίνες Βαρθολομιού, Λίμνη Καϊάφα και παραλία Ζαχάρως.

Κως

Σε κόκκινο συναγερμό βρίσκονται αρκετές παραλίες του νησιού και ιδιαίτερα όσες έχουν πολύ μικρή κλίση και μεγάλο μήκος. Σύμφωνα με τις επιστημονικές παρατηρήσεις, τα τελευταία εξήντα χρόνια η ακτογραμμή έχει υποχωρήσει κατά 190 μέτρα!

Βόρεια Κρήτη

Από τα Χανιά μέχρι τον Αγιο Νικόλαο και τη Χερσόνησο μέσα στην επόμενη δεκαετία θα χαθεί πάνω από το 50% του πλάτους των παραλιών σε μια ακτίνα μήκους 50 χιλιομέτρων. Το πρόβλημα είναι ήδη ορατό εδώ και χρόνια στα χωριά Κολυμπάρι, Καλύβες, Γεωργιούπολη και Πλατανιάς. Μέχρι το 2020 δεν θα υπάρχει νερό στα 5 χιλιόμετρα από τον σημερινό αιγιαλό λόγω υφαλμύρωσης.

Αμεσα κινδυνεύει και η ευρύτερη περιοχή του Μεσολογγίου, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος της παραλιακής πόλης που βρίσκεται σε ιδιαιτέρως χαμηλό υψόμετρο. Σοβαροί φόβοι εκφράζονται και για τη λιμνοθάλασσα, που σε βάθος χρόνου κινδυνεύει να εξαφανιστεί από τον χάρτη.